Szkarlatyna u dziecka - przyczyny, objawy, leczenie
Szkarlatyna to jedna z chorób zakaźnych, występujących głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, rzadko u niemowląt. W czasach, gdy antybiotyki nie były znane, stanowiła zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia – śmiertelność wynosiła aż 25%. Dziś, prawidłowo leczona, rzadko wiąże się z poważnymi powikłaniami.
Spis treści
Przyczyny szkarlatyny
Szkarlatynę, nazywaną również płonicą, wywołują paciorkowce typu A (Streptococcus pyogenes). Do zarażenia może dojść na drodze kropelkowej, a więc poprzez kontakt z kropelkami śliny i wydzielin z górnych dróg oddechowych, uwalnianymi do powietrza podczas mówienia, kichania czy kaszlu. Ale nie tylko – bakterie mogą zostać przeniesione również na przedmiotach używanych przez chorego. Co więcej, źródłem zarażenia może być nie tylko osoba chora, ale także nosiciel, u którego nie występują żadne objawy, jak i chory na anginę, którą także wywołują te same drobnoustroje. Na szkarlatynę nie ma szczepionki, a chorobę przechodzić można kilkakrotnie (wywołać ją mogą trzy podtypy paciorkowca). Szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy.
Objawy szkarlatyny
Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj w ciągu 2-5 dni od kontaktu z bakterią. Charakterystyczna jest wysoka gorączka (nawet do 40°C), uczucie rozbicia, osłabienie, brak apetytu, bóle brzucha, którym towarzyszyć mogą wymioty. Powiększeniu ulegają węzły chłonne i migdały. Język pokryty zostaje białym nalotem. Po 2-3 dniach nalot znika, język przybiera kolor malinowy, a obecne na nim brodawki smakowe stają się większe i lepiej widoczne. Dziecku dokucza również ból gardła. Objawy w obrębie jamy ustnej, a szczególnie biały nalot na języku, często prowadzą do postawienia mylnej diagnozy, czyli do stwierdzenia zachorowania na anginę.
Zwykle do 3 dni od wystąpienia pierwszych symptomów na skórze dostrzec można typową dla szkarlatyny wysypkę: drobne, intensywnie czerwone (szkarłatne, stąd nazwa choroby) kropeczki, które pokrywają przede wszystkim brzuch, klatkę piersiową, szyję, pośladki, zgięcia łokci, tylną część kolan. Często jej wygląd porównuje się do śladu, jaki pozostawia na skórze uderzenie ryżową szczotką. Tym, co może ułatwiać zdiagnozowanie szkarlatyny, jest specyficzne rozmieszczenie wysypki na twarzy: policzki są rumiane, podczas gdy okolice ust i nosa – blade (tzw. trójkąt Fiłatowa). W cieplejszych miejscach (np. w zgięciach łokci, pod pachami) zauważyć można czasem tzw. objaw Pastii, czyli popękane naczynka. Wysypka ustępuje w ciągu kilku dni. Czasem jest ona jedynym objawem płonicy – jest to wówczas tzw. płonica przyranna, której przyczyną jest zakażenie poprzez uszkodzenie w obrębie skóry.
Symptomem typowym dla szkarlatyny, który często umożliwia jej wsteczne potwierdzenie, jest łuszczenie się skóry: najpierw na twarzy, następnie na tułowiu, a na końcu na dłoniach i stopach. Łuszczenie to trwać może nawet 2-3 tygodnie.
Leczenie szkarlatyny u dzieci i powikłania
Podstawą leczenia szkarlatyny jest antybiotykoterapia. Stosuje się penicylinę, a jeśli dziecko jest na nią uczulone – erytromycynę (antybiotyk z grupy makrolidów). Szkarlatyny nie należy leczyć na własną rękę, nie wolno też jej lekceważyć. Wizyta u pediatry jest konieczna. Nieleczona szkarlatyna (bądź zbyt wczesne przerwanie leczenia, które powinno trwać 10-14 dni) może prowadzić do wystąpienia powikłań, takich jak: kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie ucha środkowego, gorączka reumatyczna, zapalenie stawów czy zapalenie węzłów chłonnych.
Należy wdrożyć również leczenie objawowe, które pomoże dziecku przejść przez chorobę. W celu obniżenia temperatury ciała stosować można (po uzgodnieniu z lekarzem) leki przeciwgorączkowe, pomogą też ochładzające kąpiele i okłady. Ból gardła utrudnia spożywanie stałych pokarmów, dlatego należy podawać dziecku pokarmy półpłynne (np. zupy), a przede wszystkim – napoje, głównie wodę (szczególnie gdy chorobie towarzyszą wymioty). Gdy poczuje się nieco lepiej i nabierze ochoty na coś bardziej treściwego, warto wprowadzić do jadłospisu kaszę jaglaną, która wzmacnia odporność i wspomaga rekonwalescencję.
Trzeba pamiętać o wietrzeniu mieszkania, a także o częstszej niż zwykle zmianie pościeli i piżamki. Po ustąpieniu objawów nie należy wysyłać od razu dziecka do przedszkola czy szkoły – powinno pozostać w domu jeszcze przez około tydzień.
Zobacz także:
Warto poczytać:
- http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-zakazne/szkarlatyna-objawy-sprawdz-jakie-sa-objawy-szkarlatyny_39922.html
- http://www.edziecko.pl/zdrowie_dziecka/1,80256,5633899,Szkarlatyna_u_dziecka__objawy_i_leczenie.html
- http://www.mjakmama24.pl/niemowle/zdrowie/trzydniowka-goraczka-trzydniowa-rumien-nagly-objawy-przebieg-leczenie,156_2193.html